Thủ lĩnh phong trào kháng thuế Tam Kỳ Trần Thuyết

Năm 1908, phong trào kháng thuế nổi lên đều khắp trong tỉnh Quảng Nam, được nhiều sĩ phu yêu nước hưởng ứng. Trần Thuyết trở thành thủ lĩnh phong trào kháng thuế phủ Tam Kỳ. Ngày 22 tháng 2 năm Mậu Thân (tức 5 tháng 4 năm 1908), ông lãnh đạo hàng ngàn người dân kéo về phủ đường Tam Kỳ đấu tranh chống sưu cao thuế nặng.

Bấy giờ, đứng đầu guồng máy cai trị Tam Kỳ là một viên đại lý người Pháp, một tri phủ An Nam và một võ quan An Nam. Viên võ quan ấy là Trần Tuệ, được triều Nguyễn phong đề đốc, người Tam Kỳ thường gọi là Đề Tuệ. Đề Tuệ trong mắt dân lúc bấy giờ là một người tàn ác, gây ra nhiều thảm kịch cho người dân Tam Kỳ. Những nhà nho, những thanh niên cắt tóc ngắn, học chữ Quốc ngữ, mặc áo sơ - mi theo cách của cụ Phan Chu Trinh đều bị Đề Tuệ bắt và ra lệnh đánh đập. Vì vậy khi thấy Đề Tuệ ở phủ đường, Trần Thuyết lớn tiếng gọi Đề Tuệ ra trình diện nhân dân. Đề Tuệ quá sợ, trốn biệt, cầu cứu với viên đại lý người Pháp. Viên Đại lý Pháp đến, yêu cầu đoàn người đấu tranh kháng thuế phải giải tán và dùng xe mình đưa Đề Tuệ đi. Không bắt được Đề Tuệ, Trần Thuyết đứng trước đoàn người, dõng dạc hô lớn: "Dân ta xin quan đại lý giao nộp đề đốc Trần Tuệ để dân ăn gan" (“Ăn gan” chỉ là một cách nói ngoa dụ của người Quảng Nam, nhằm bày tỏ lòng công phẫn sâu sắc chứ không phải là sự thật). Nghe tiếng hô của Trần Thuyết, đoàn người bảy tổng đi đấu tranh ứng thanh đáp “Dạ!”. Quá hãi hùng, Đề Tuệ hộc máu chết trên xe của đại lý Pháp.

Do sự việc này, Trần Thuyết bị bắt giam và bị Nam triều tuyên án trảm thủ. Ngày 16 tháng 4 năm 1908, phủ Tam Kỳ thi hành án tử hình Trần Thuyết tại gò mả Đông - một vùng hoang vu gần cầu Tam Kỳ.